در گزارش متخصص فلز مطرح شد:
فشار رسوبات انباشته بر سد پیر پایدار، دیواره دز می شكند؟
به گزارش متخصص فلز به قول عضو هیات علمی مؤسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع كشور، به علت اندكی پوشش گیاهی و آبخیزداری در بالادست سدها روسبات زیادی به دنبال سیل پشت دز انباشته شده كه فشار مضاعف بر دیواره سد دارد.
به گزارش متخصص فلز به نقل از مهر، محمد درویش، عضو هیأت علمی مؤسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع كشور در گفتگو با خبرنگار مهر درباره اینكه آیا رسوباتی كه پشت سد دز و سایر سدهای قدیمی كشور انباشت شده می تواند فشار مضاعف به دیواره سد وارد كرده و باعث شكست آن شود، اظهار داشت: بهتر است نخست بررسی نماییم كه چرا باید حجم عظیمی از گل و لای در پس این سد یا سایر سدها انباشت شود؟ چون كه پوشش گیاهی را در بخش بالادستی سدها از بین برده ایم و به قوانین موجود در این زمینه كه هم در بخش حفظ مرتع وجود دارد و هم در بخش طرح های آبخیزداری، طی سال های متمادی توجهی نكرده ایم. تخریب سریع بافت خاك در ایران وی با اشاره به اینكه در نتیجه سیلاب های اخیر شاهد جابجایی حجم زیادی از خاك به صورت گل و لای بودیم، اضافه كرد: با وجود اینكه تنها ۰.۰۱ از كل خاك كره زمین را در اختیار داریم اما یك دوازدهم از فرسایش خاك در دنیا را به خود اختصاص داده ایم كه رقم بالایی است. بدین سان می توان گفت ۸ برابر سطح جهانی در ایران فرسایش خاك وجود دارد. این مقام مسؤول هزینه سه مرتبه لایروبی یك سد را معادل هزینه ساخت آن دانست و افزود: اینكه گفته می شود فشار مضاعف به سدها از راه رسوب گل و لای ها وارد می شود، بی جهت نیست. هم اكنون برخی مراتع كشور سه برابر حد و ظرفیت مجاز مورد بهره برداری قرار گرفته اند. در خیلی از نقاط جنگل ها از بین رفته و هیچ جایگزین مناسبی برای آن منظور نشده است كه همچون آن می توان به از بین رفتن جنگل های بلوط در استان فارس اشاره نمود. به قول وی كه در حوزه سدسازی هم مطالعاتی انجام داده است، عمر مفیدی كه برای سد دز در زمان طراحی آن در نظر گرفته اند حدود ۲۰۰ سال است كه حالا ۵۰ سال آن گذشته سپری شده است، اما میزان رسوبات انباشت شده پشت آن معادل زمانی است كه ۲۰۰ سال از عمر آن گذشته باشد و با ادامه روند كنونی احتمال شكست سد دور از انتظار نیست. سیلاب مصنوعی در پایین دست سدها درویش با اشاره به اینكه حالا میزان آب ورودی به سد دز حدود ۲ هزار مترمكعب در ثانیه و میزان خروجی آن حدود ۲ هزار و ۴۰۰ تا ۲ هزار و ۵۰۰ مترمكعب در ثانیه است، خاطرنشان كرد: درست است كه با خروج آب، ظرفیت مخزن سد برای ورود سیلاب ها افزایش می یابد اما باید در نظر داشت كه به علت اینكه خروجی آب سد از ورودی آن بیشتر است شاهد یك سیل مصنوعی در بخش پایین دستی سد هستیم. وی اظهار داشت: در صورتیكه مخازن سدهای كشور حجم آب كمتری داشت خسارات وارده كاهش می یافت، اما به علل مختلف این اقدام را نكردند. درباره سد گتوند باید گفت علت اینكه آب مخزن این سد را كاهش ندادند این است كه نگران شوری آب رودخانه كارون بودند. عضو هیأت علمی مؤسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع كشور در پاسخ به اینكه آیا امكان افزودن به ارتفاع تاج سد دز در شرایط كنونی وجود دارد، توضیح داد: بله امكان دارد، همان گونه كه ارتفاع تاج سد اكباتان در همدان را ۲۵ متر افزودند، اما این افزایش ارتفاع تا حدی مقدور است و محدودیت هایی دارد. به حریم رودخانه ها تجاوز كردیم / تولید مواد غذایی بیشتر از نیاز درویش در توضیح اینكه به علت افزایش جمعیت وزارت نیرو مجبور است كه با سدسازی، نسبت به تأمین آب كشاورزی، شرب و صنعت، اقدام نماید، اظهار داشت: باید پرسید در گذشته خوزستانی ها چگونه زندگی می كردند؟ این ما هستیم كه به حریم رودخانه ها تجاوز كردیم و رفتار طبیعی رودها را متأثر كرده ایم. به صورت نمونه حدود ۱۵۰ متر از حریم رودخانه كارون كاسته شده است؛ طبیعی است كه وقتی بستر كافی برای عبور آب وجود نداشته باشد رود طغیان می كند. وی افزود: در ارتباط با تخصیص آب كشاورزی برای تولید مواد غذایی كشور هم باید اظهار داشت كه بر مبنای محاسبات فائو نیاز ۸۰ میلیون نفر به مواد غذایی حدود ۴۵ میلیون تن است كه در ایران ۱۲۰ میلیون تن محصول كشاورزی تولید و بخش قابل توجهی هم وارد می شود اما ۳۵ درصد از این میزان دور ریز می شود. ازاین رو با بهینه كردن مصرف و كاستن از دور ریز، می توان نیاز بخش كشاورزی به آب را هم بهینه كرد. وی در ارتباط با نقش سدها در تأمین آب خانگی اظهار داشت: میزان مصرف آب در بخش خانگی ۸ میلیارد مترمكعب است و در بخش كشاورزی هم بر مبنای قوانین بین الملل برای این بخش می توان از ۲۰ تا ۴۰ درصد آب قابل استحصال را بر داشت. این در شرایطی است كه نیاز آبی كل كشور ۴۶ میلیارد مترمكعب بوده ولی ظرفیت ساخته شده برای سدهای كشور ۷۶ میلیارد مترمكعب است. ازاین رو می توان گفت بیش از حد نیاز سد در كشور راه اندازی شده است. وی درباره راهكار كاهش خسارات سیل اظهار داشت: برای كاهش خسارات سیلاب ها و حتی كاهش شدت سیلاب ها نباید به حریم رودخانه ها تجاوز كرد، طرح های آبخیزداری به صورت جدی باید اجرا شود، ضمن اینكه در حاشیه رودخانه ها نباید ساختمان سازی كرد.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب