كارشناس امور زراعت فائو در گفتگوی تفصیلی با مهر
الزامات اجرای الگوی كشت در ایران چیست؟
به گزارش متخصص فلز كارشناس امور زراعت دفتر منطقه ای سازمان فائو در آسیا و اقیانوسیه اظهار داشت: ایران با اجرای طرح الگوی كشت، امكان تامین محصولات راهبردی مورد نیاز خودرا دارد.
به گزارش متخصص فلز به نقل از مهر، الگوی کشت طی سالهای اخیر یکی از چالش برانگیزترین مباحث مطرح شده در حوزه کشاورزی کشور بوده است؛ بسیاری ازکارشناسان و دست اندرکاران نابسامانی های تولید و حتی بازار محصولات کشاورزی را ناشی از عدم اجرای الگوی کشت مناسب می دانند. طی هفته های گذشته مازاد تولید گوجه فرنگی، پیاز و بعضی از محصولات دیگر مجدداً بحث عدم اجرای دقیق الگوی کشت رادر کشور و توجه بیشتر به این مساله را پررنگ تر کرده است. کارشناسان خواستار توجه به تجربیات سایر کشورها در این عرصه و استفاده از آن برای اجرای دقیق الگوی کشت در کشورمان هستند. در همین زمینه خبرنگار مهر مصاحبه ای را با آقای بو ژو ( Bo Zhou)، کارشناس امور زراعت دفتر منطقه ای سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو) در آسیا و اقیانوسیه انجام داده که مشروح آن از نظرتان می گذرد.
الگوی کشت دقیقاً به چه معناست؟
- الگوی کشت به نسبت مساحت زیر کشت محصولات مختلف در بازه های زمانی مختلف اشاره دارد. همین طور زمان و ترتیب مکانی یا توالی محصولات زراعی یا آیش دادن یک زمین زراعی خاص را نشان میدهد. بدین سبب تغییر در نسبت زمین زیرکشت محصولات مختلف و همین طور تغییر در ترتیب زمانی و مکانی محصولات زراعی الگوی کشت نامیده می شود. در ادامه چند گزاره مشخص و توضیح در رابطه با آن برای تشریح بیشتر موضوع ارائه شده است.
لطفاً با ذکر مثال هایی تمایز بین توالی زمانی و مکانی را توضیح دهید.
- توالی زمانی: عبارت است از چرخش محصولات یا به عبارتی کشت نوبتی محصولات، برای مثال سویا را پس از گندم زمستانه در مناطق معتدل کشت می کنند
توالی مکانی: در این زمینه می توان به کشت مخلوط ذرت و سیب زمینی در مجاورت هم اشاره نمود.
ایران دارای مناطق کشاورزی بوم شناختی متنوعی است که برای الگوهای کشت مختلف شامل محصولات متفاوتی همچون محصولات تشکیل دهنده قوت غالب، دانه های روغنی، حبوبات، گیاهان ریشه ای، سبزیجات و خوراک دام مناسب هستند
اگر در زمینی طی یک فصل یک محصول خاص کشت شود آیا می توان اظهار داشت که الگوی کشت از نظر توالی زمانی تک محصوله است؟
- این گزاره الزاماً درست نیست. کشت تک محصوله به پرورش همان محصول طی سال های متوالی بدون تغییر و چرخش محصول کاشته شده در آن زمین اشاره داد.
اگر در زمینی طی یک فصل و فصل پس از آن و فصل های بعد از آن، یک محصول کشت شود آیا می توان اظهار داشت که الگوی کشت از نظر توالی زمانی تک محصوله است؟
- بله درست است.
آیا اگر در یک مزرعه طی یک سال بیش از یک محصول به توالی کشت شود به آن کشت چندین محصوله گفته می شود یا اگر دو محصول کشت شود دو محصوله خوانده می شود؟
- بله، درست است.
به نظر شما، برای تدوین و اجرای طرح الگوی کشت چه الزامات و امکانات فنی و علمی مورد نیاز است؟
- این امر بستگی به نوع محصول، حاصلخیزی زمین، در دسترس بودن سایر منابع طبیعی و شرایط آب و هوایی مطلوب برای تولید محصول دارد ضمن اینکه بیماری ها و سیکل آفات می تواند بر تدوین و اجرا الگوی کشت تأثیرگذار باشند.
آیا می توانید نمونه های ملموسی از کشورهایی که در حوزه تدوین و اجرای الگوی کشت موفق عمل کردند، ارائه کنید؟
- در اندونزی و چین کشت مخلوط، ردیف به ردیف ذرت و سیب زمینی یک شیوه مرسوم برای ارتقای تولید هر دو محصول در مناطق با ارتفاع متوسط در این دو کشور است. همین طور محصول ماش در استرالیا به شکل گسترده ای با غلات تابستانی و زمستانی به صورت نوبتی جابه جا شده و کاشته می شود. همین طور کشت نوبتی گندم با ذرت، گندم با سویا، گندم با برنج، و کلزا با برنج همچون شیوه های رایج در نقاط مختلف چین هستند.
در پروژه جدید تولید گندم ایران مقرر است که که الگوی کشت گندم / سویا تدوین و اجرا شود که هدف آن ارتقا تولید گندم و سویا در کشور است
سازمان های بین المللی همچون فائو، چگونه می توانند از کشورها در زمینه تدوین و اجرای الگوی کشت حمایت و پشتیبانی کنند؟
- فائو بوسیله اجرای پروژه های میدانی مختلف از کشورهای عضو خود در زمینه تدوین و اجرای الگوهای کشت بمنظور دستیابی به راندمان و پایداری بیشتر در امر کشاورزی پشتیبانی می کند. بعنوان مثال، هدف پروژه GEF7 که الان در کشور چین در حال اجرا می باشد، پشتیبانی از الگوهای مختلف کشت محصولات همچون گندم / ذرت، گندم / برنج، کشت دوگانه برنج / برنج، و کشت تک محصوله برای افزایش تولید محصول و بهبود پایداری زراعی و همین طور افزایش راندمان است.
به نظر شما، تا چه میزان انتظار می رود که توسعه و اجرای الگوی کشت بتواند در بهبود بخش های کشاورزی کشورها و توانمندسازی فعالان کشاورزی (کشاورزان) نقش آفرین باشد و چگونه این امر ممکن است؟
- اتخاذ الگوهای کشت مختلف برای تولید زراعی مزایای مختلفی دارد که عمدتاً شامل موارد زیر می شود؛ یک) افزایش راندمان زمین های زراعی که منجر به تامین امنیت غذایی و تغذیه و همین طور بهبود وضعیت معیشتی (کشاورزان) خواهد شد. دو) افزایش پایداری تولید محصولات زراعی، برای به حداکثر رساندن راندمان بهره برداری از منابع طبیعی. بعنوان مثال کشت مختلط حبوبات با غلات به سبب نقش حبوبات در تثبیت ازت در خاک می تواند حاصلخیزی خاک را بهبود بخشد. سه) با اجرای الگوی کشت نوبتی یا مختلط، سیکل بیماری ها و آفات مختل می شود. چهار) ترویج راهبرد مکانیزاسیون که موجب کاهش وابستگی به نیروی کار همین طور کار یدی در تولید محصولات کشاورزی می شود؛ همین طور تسهیل تولید و نگهداری ماشین آلات در مقیاس محلی موجب ایجاد فرصت های شغلی در مناطق روستایی می شود.
دولت ها چگونه می توانند کشاورزان را به اجرای الگوی کشت ترغیب کنند؟
- یک) دولت ها با اجرای سیاست های مختلف تسهیل گرانه و توانمندساز می توانند این کار را انجام دهند. همچون آنها می توان به ارائه مشوق های مالی برای پشتیبانی از اجرای الگوهای کشت مناسب جهت دستیابی به راندمان و تولید بهینه تر زراعی اشاره نمود. بعنوان مثال در صورت ارائه یارانه از طرف دولت می توان استفاده همزمان از کودهای سبز و سایر محصولات کشاورزی را ترویج کرد. دو) ارائه خدمات و هزینه نگهداری برای کشاورزی مکانیزه. خصوصاً در زمینه حفاظت (و نگهداری) از ماشین آلات کشاورزی که امری بسیار مهم می باشد. سه) دسترس پذیری و در دسترس بودن انواع محصولات مختلف و مناسب برای کشاورزان بمنظور اجرای طرح الگوی کشت. چهار) ظرفیت سازی و آگاهی بخشی به کشاورزان و مروجان کشاورزی.
امکان پذیری اجرای الگوهای کشت در ایران را چگونه ارزیابی می کنید؟
من ارتباط مستقیمی بین مقیاس کشاورزی (خرده مالکی) و اجرای الگوی کشت نمی بینم. الگوی کشت در خیلی از کشورهای درحال توسعه توسط کشاورزان خرده مالک اجرا می شود. با این وجود، پایداری الگوی کشت تا حدود زیادی به تحولات و تغییرات اقتصادی بستگی دارد
- ایران کشوری غنی از نظر برخورداری از مناطق متنوع کشاورزی بوم شناختی است. بر طبق عوامل مختلف کشاورزی بوم شناختی همچون آب و هوا (دما، بارندگی و …)، خصوصیات خاک و حاصلخیزی آن، آب و سایر منابع طبیعی، می توان محصولات مناسب را برای مناطق مختلف کشاورزی بوم شناختی ترسیم کرده و سپس مورد سنجش قرار داد. باتوجه به فصل زراعی، دوره رشد و خروجی برهم کنش محصولات مختلف، می توان الگوهای کشت مناسب برای مناطق مختلف کشاورزی بوم شناختی را تدوین و اجرا کرد. بعنوان مثال در پروژه جدید تولید گندم ایران مقرر است که که الگوی کشت گندم / سویا تدوین و اجرا شود که هدف آن ارتقا تولید گندم و سویا در کشور است.
ایران، برای تدوین و اجرای الگوی کشت به چه ملزوماتی نیاز دارد؟
- ایران از ظرفیت های گسترده ای در زمینه تحقیق و ترویج تولید زراعی در کشور برخوردارست. با این وجود تحریم های اعمال شده بر کشور دسترسی به برخی فن آوری ها و تجهیزات پیشرفته در بخش کشاورزی را محدود می کند. همچنین، عدم وجود ژرم پلاسم برخی محصولات زراعی، برای مثال ژرم پلاسم گندم و سویا با صفات خاص، تولید گونه های ویژه سازگار برای الگوهای مختلف کشت را محدود می کند. ضمن اینکه ظرفیت نیرو انسانی بخش کشاورزی، خصوصاً نسل جوان پژوهشگران، مروجان و کشاورزان باید تقویت شود.
با توجه به بحث خرده مالکی در ایران که بر طبق آن زمین های زراعی اغلب کوچک مقیاس بوده و در مالکیت خصوصی قرار دارند، چگونه می توان کشاورزان را قانع کرد که الگوهای کشت سفارش شده را اجرا کنند؟
- من ارتباط مستقیمی بین مقیاس کشاورزی (خرده مالکی) و اجرای الگوی کشت نمی بینم. الگوی کشت در خیلی از کشورهای درحال توسعه توسط کشاورزان خرده مالک اجرا می شود. با این وجود، پایداری الگوی کشت تا حدود زیادی به تحولات و تغییرات اقتصادی بستگی دارد. با ترویج محصولات زراعی که برای کشت در مساحت های کوچک مفید فایده هستند و نیز مشوق ها و حمایت های دولتی همچون خرید محصولات کشت شده با نرخ تضمین شده، کشاورزان به کاشت این محصولات مفید (و سود ده) در مزارع کوچک مقیاس خود تشویق می شوند.
آیا کشوری مانند ایران، می تواند با اجرای الگوی کشت نیاز خود به محصولات راهبردی همچون گندم، شکر، روغن و نهاده های دامی را تامین کند؟
- پاسخ من بله است اما این کار ممکنست که هزینه های اقتصادی و زیست محیطی داشته باشد. هدف از تدوین و اجرای الگوهای کشت مختلف دستیابی به راندمان بالاتر در زمین های زراعی بمنظور افزایش تولید محصولات زراعی است.
همانطور که پیش تر اشاره کردم، ایران دارای مناطق کشاورزی بوم شناختی متنوعی است که برای الگوهای کشت مختلف شامل محصولات متفاوتی همچون محصولات تشکیل دهنده قوت غالب، دانه های روغنی، حبوبات، گیاهان ریشه ای، سبزیجات و خوراک دام مناسب هستند. بر این اساس، ارزیابی و نقشه برداری از این مناطق کشاورزی بوم شناختی برای (تدوین و اجرای) الگوهای کشت مختلف بسیار مهمست.
به نظر شما چه موانعی بر سر راه اجرای الگوی کشت وجود دارد؟
- به نظر من، برای موفقیت در این عرصه در وهله اول سیاست های توانمندسازی همچون اقدامات (حمایت های) مالی اهمیت بسیاری دارند. ثانیاً، سرمایه گذاری در بخش کشاورزی همچون ایجاد زیرساخت های لازم امری ضروری می باشد، بعنوان مثال سیستم آبیاری و حمل و نقل جاده ای، ساخت و نگهداری تجهیزات، و پژوهش و خدمات ترویج گری از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشند. ثالثاً، توانمندسازی پرسنل و نیروی انسانی دخیل در بخش کشاورزی همچون کشاورزان برای دسترسی و استفاده از فن آوری های پیشرفته و ژرم پلاسم از اهمیت زیادی برخوردارست. اینکه کشاورزان را چگونه تشویق نماییم که برای منفعت خود به صورت مشتاقانه مشارکت داشته باشند، نکته ای کلیدی برای موفقیت و پایداری اجرای الگوی کشت است.
منبع: متخصص فلز
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب