در گفت وگو با متخصص فلز مطرح شد
موانع اصلی توسعه پایدار در عرصه بهینه سازی انرژی در کشور چیست؟
به گزارش متخصص فلز، خراسان رضوی رییس هیات مدیره انجمن مهندسان مشاور خراسان رضوی، با اعلان اینکه سیاست گذاران و نهادهای کلان به منافع گسترده فناوری های بهینه سازی انرژی تأکید می کنند اما برای مصرف کننده غائی که باید هزینه بالاتری را پرداخت کند، این فناوری ها مقرون بصرفه به نظر نمی رسند، اظهار داشت: این تناقض میان منافع کلان و توجیه پذیری اقتصادی در سطح خرد، یکی از موانع اصلی توسعه پایدار در عرصه بهینه سازی انرژی در کشور بحساب می آید.
عباس غیب دوست، در گفتگو با ایسنا با اشاره به اینکه برخی ساختمان ها تنها حداقل الزامات پیشین مبحث ۱۹ مقررات ملی ساختمان را رعایت کرده اند و بسیاری دیگر حتی آنرا هم اجرا نکرده اند، اظهار نمود: بر مبنای آمار عرضه شده از طرف وزارت راه و شهرسازی، تنها حدود پنج درصد از ساختمان ها ضوابط مبحث ۱۹ را رعایت کرده اند.
وی ضمن اشاره به این که مقررات جدید مبحث ۱۹، نسبت به ویرایش پیشین به شدت سخت گیرانه تر طراحی شده است، اضافه کرد: با این وجود طبق آمار رسمی، تنها پنج درصد ساختمان ها مقررات قدیمی را اجرا کرده اند و ۹۵ درصد دیگر این الزامات را بطور کامل اعمال نکرده اند.
رئیس هیات مدیره انجمن مهندسان مشاور خراسان رضوی افزود: تعداد ساختمان هایی که این مقررات در آنها به شکل چشمگیری رعایت شده، به طور عمده شامل ساختمان های متعارفی است که در مناطق برخوردار یا متوسط به بالا شهر ساخته می شوند و پروانه ساخت خویش را از نظام مهندسی دریافت می کنند. با این وجود، حتی در این موارد هم رعایتِ کامل مبحث ۱۹ صورت نمی گیرد، بلکه تنها بخش های اصلی آن اجرا می شود.
غیب دوست در رابطه با اقتصادی سازی و بهینه سازی مصرف انرژی در ساختمان، اشاره کرد: در ویرایش جدید مبحث ۱۹، شاهد وضع ضوابط خیلی سخت گیرانه ای هستیم که عملا قابل اجرا نیستند. این امر حتی می تواند سبب کاهش انگیزه برای رعایت همان سطح محدود مقررات قدیمی شود که ساده تر و عملی تر بودند.
رویکرد کنونی به سوی «جریمه محور» شدن پیش رفته است
وی با تشریح ضوابط به وجود آمده در ساختمان سازی اظهار نمود: رویکرد کنونی جریمه محور است. بدین معنا که بجای فراهم آوردن بستر اجرا، تاکید بر جریمه سازندگان در صورت عدم رعایت است.
رئیس هیات مدیره انجمن مهندسان مشاور خراسان رضوی با اشاره به اینکه وقتی ضوابطی غیرعملی و بدون درنظر گرفتن پیش نیازهای فنی و زیرساختی کشور وضع شود، طبیعی است که اجرا نشود، اظهار داشت: به عنوان مثال، اجبار نصب پنل های خورشیدی به میزانی مشخص، بدون توجه به امکان سنجی فنی و فضای قابل دسترس در ساختمان، تنها منجر به عدم اجرا و در نهایت جریمه می شود.
غیب دوست با ذکر مثال هایی در ارتباط با وضع قوانین غیر عملی اظهار نمود: این رویکرد، مشابه وضع قانونی غیرقابل اجرا در حوزه ای دیگر است (مانند ممنوعیت استفاده از فیلترشکن) که در عمل، همگان آنرا نقض می کنند. در این شرایط، وقتی قانونی غیرعملی وضع شود، حتی بخش های قابل اجرای آن هم زیر سؤال می روند.
وی ادامه داد: سازنده ساختمان هم با وجود ضوابط غیر قابل اجرا ترجیح می دهد هزینه جریمه را بپردازد، چونکه پایین تر از هزینه اجرای همان الزامات غیرعملی است. این روند در نهایت نه تنها به بهبود کیفیت ساختمان نمی انجامد، بلکه با بوجودآوردن رویه ای قهری، امکان تحقق اهداف اصلی بهینه سازی انرژی را هم تضعیف می کند.
ریشه چالش ها در فراهم نبودن زیرساخت های موردنیاز برای اجرا است
رئیس هیات مدیره انجمن مهندسان مشاور خراسان رضوی ریشه اغلب چالش های ساختمان سازی موجود در کشور را زیرساخت های موردنیاز برای اجرای خیلی از الزامات مندرج در مبحث ۱۹ فعلی دانست و پیشنهاد کرد: در گام اول بازبینی مقررات با تاکید بر نظر کارشناسی باید تنظیم گردد. لازم است ضوابط و مقررات ملی، با درنظرگیری نظرات فنی و حقیقت های اجرایی، مورد بازبینی و اصلاح قرار گیرند تا از وضع قوانین غیرعملی اجتناب شود.
غیب دوست با اشاره به اینکه در گام دوم توسعه ظرفیتهای تولید و تأمین زیرساخت ها قبل از الزامی کردن هر موردی در مقررات، باید پیش نیازهای آن شامل توسعه فناوری، ایجاد زیرساخت و وجود تولیدکنندگان داخلی فراهم گردد، اظهار نمود: هم اکنون خیلی از مصالح و تجهیزات لازم، در داخل کشور تولید نمی شود.
وی افزود: در گام سوم که وجود و استقرار نظام نظارتی دقیق و پیشگیرانه الزامی است. بجای اتکا به رویکرد جریمه محور بعد از اجرا، باید نظارت دقیق، مستمر و پیشگیرانه در تمام مراحل ساخت اعمال شود. هدف باید پیش گیری از تخلف باشد، نه درمان آن از راه جریمه.
رئیس هیات مدیره انجمن مهندسان مشاور خراسان رضوی با تکیه بر این که این سه گام باید همزمان و هم سو پیش روند، اشاره کرد: تصحیح مقررات بدون توسعه زیرساخت، یا تقویت زیرساخت بدون نظارت مؤثر، به نتیجه مطلوب نخواهد انجامید. اجرای هماهنگ این اقدامات می تواند تحولی اساسی در بهینه سازی مصرف انرژی به وجود بیاورد، خصوصاً حالا که با افزایش قیمت انرژی و محدودیت منابع، پذیرش اجتماعی برای این تغییرات بیشتر شده است.
غیب دوست با اشاره به اینکه در مهندسی نمی توان با نگاه کیفری و تنبیه محور به نتیجه پایدار رسید، اظهار داشت: باید با آموزش مهندسان، نظارت پیشگیرانه و ایجاد فرهنگ رعایت ضوابط، کیفیت را به شکل ریشه ای ارتقا داد. رویکرد صرفا جریمه محور مشابه اینست که تنها با نصب دوربین و جریمه های سنگین، بخواهیم رفتار رانندگان را اصلاح نماییم، در صورتیکه آموزش، نظارت مستمر و ایمن سازی راه ها نقش بنیادی تری دارند.
رئیس هیات مدیره انجمن مهندسان مشاور خراسان رضوی ضمن اشاره به اجرای تکنولوژی های جدید در ساختمان سازی، اشاره کرد: بدون شک هر فناوری نوینی که بعد از گذراندن آزمون های لازم معرفی می شود، اساسا اثرگذار خواهد بود. در گذشته هم شاهد این روند بوده ایم؛ خیلی از مصالح و روشهای مؤثر در بهینه سازی انرژی، حاصل ورود فناوری های آزمایش شده ای بوده اند که عملکرد خویش را به اثبات رسانده و مورد استقبال جامعه قرار گرفته اند.
فناوری های نوین معمولا با قیمتی بسیار بالاتر از نمونه های متعارف عرضه می شوند
غیب دوست با اشاره به اینکه چالشی اساسی دراین خصوص وجود دارد، تصریح کرد: در ایران، تکنولوژی های جدید معمولا با قیمتی بسیار بالاتر از نمونه های متعارف عرضه می شوند. در صورتیکه در اغلب کشورها، هدف اصلی فناوری های نو، اقتصادی تر کردن فرآیندها و محصولات است؛ یعنی با بهینه سازی، علاوه بر دستیافتن به صرفه جویی کلان، هزینه نهائی هم کاسته می شود.
وی ضمن ابراز تاسف از این روند در کشور افزود: وضعیت فناوری های نو در کشور ایران غالباً معکوس است، در صورتیکه فناوری باید در جهت اقتصاد باشد. به عنوان مثال، اگر مصالح معمولی مانند آجر یا پنجره های ساده با قیمتی مشخص در دسترس باشند، نمونه های بهینه شده مانند بلوک های عایق یا پنجره های دوجداره، اغلب با قیمتی دو تا سه برابر و در ابتدای کار ورود حتی چندین برابر عرضه می شوند.
رئیس هیات مدیره انجمن مهندسان مشاور خراسان رضوی با اشاره به اینکه اقتصادی نبودن تکنولوژی های جدید بطور طبیعی باعث کاهش استقبال از فناوری های نو می گردد، اشاره کرد: شرط موردنیاز برای پذیرش گسترده یک تکنولوژی، اقتصادی بودن آن است. در سطح جهانی، فناوری های نو در حوزه بهینه سازی انرژی به طور عمده بگونه ای توسعه می یابند که از نظر هزینه اقتصادی باشند؛ اما در ایران، باوجود اثربخشی اثبات شده این فناوری ها، به سبب قیمت بالا با استقبال محدودی روبه رو شده و در نهایت با شکست تجاری روبرو می شوند.
غیب دوست برای تسهیل صحبت های خود با ذکر مثال توضیح داد: بطور مثال، هزینه ساخت ساختمان های مدرن و بهینه در ایران در مقایسه با ساختمان های متعارف بمراتب بیشتر است. در صورتیکه در دیگر کشورها، فناوری های نو که خواه در حوزه ساختمان، راه سازی، مدیریت آب یا برق، معمولا با کاهش قیمت همراه هستند و به سرعت مورد پذیرش قرار می گیرند. این پذیرش سریع، اثرات کلان مثبتی را برای جامعه به همراه می آورد.
از موانع اصلی توسعه پایدار در حوزه بهینه سازی انرژی در کشور چه می دانیم؟
وی ضمن اشاره به این که باآنکه در ایران، سیاست گذاران و نهادهای کلان به منافع گسترده این فناوری ها توجه داشته باشند، اما برای مصرف کننده نهائی که باید هزینه بالاتری را پرداخت کند، این فناوری ها اقتصادی به نظر نمی رسند، اظهار نمود: بالاخره، باوجود آگاهی از مزایای بلندمدت، استقبال عمومی از آنها نمی گردد. این تناقض میان منافع کلان و توجیه پذیری اقتصادی در سطح خرد، یکی از موانع اصلی توسعه پایدار در حوزه بهینه سازی انرژی در کشور شمرده می شود.
رئیس هیات مدیره انجمن مهندسان مشاور خراسان رضوی ضمن اشاره به کاربرد پنجره ها و تعدد آنها در بهینه سازی انرژی ساختمان، اظهار داشت: انتظارات اصلی از پنجره در ساختمان، تأمین تهویه مناسب و نور مطلوب در فضاهای مسکونی، اداری و سایر کاربری ها است. اگر پنجره به درستی طراحی و اجرا شود، بعنوان مثال با استفاده از پروفیل های UPVC یا آلومینیوم ترمال بریک که انتقال حرارت را به حداقل می رسانند؛ خود قاب پنجره به تنهایی می تواند در ممانعت از هدررفت انرژی مؤثر باشد، بدون این که تعداد پنجره ها مساله ساز شود.
غیب دوست با تکیه بر این که بخش عمده تر تلفات انرژی از راه شیشه پنجره رخ می دهد، اشاره کرد: شیشه های دوجداره متداول امروزی، تنها بخشی از اتلاف حرارتی را کنترل می کنند و پاسخگوی الزامات سختگیرانه ی مبحث ۱۹ مقررات ملی ساختمان نیستند.
وی با بیان راهکار پیشرفته تر در جهان، به عبارتی استفاده از شیشه های کم گسیل (Low-E) افزود: متاسفانه در ایران تولید شیشه های کم گسیل (Low-E) محدود و هم اکنون حدودا متوقف شده است. در گذشته، تولیداتی نظیر آن چه در کارخانه هایی در ایران وجود داشت هم به سبب استقبال ناکافی، ادامه نیافت. این در حالیست که عمده اتلاف حرارتی در ساختمان ها از راه شیشه ها اتفاق می افتد.
رئیس هیات مدیره انجمن مهندسان مشاور خراسان رضوی به جنبه دیگری از چالش کاربری پنجره پرداخت و اظهار نمود: مساله ای فرهنگی و کاربردی هم وجود دارد. در طراحی ساختمان، پنجره ها به دقت برای تأمین نور طبیعی و تهویه تعبیه می شوند، اما در مرحله بهره برداری، ساکنان غالباً با نصب پرده های مختلف و ضخیم، عملا این کارکردها را خنثی می کنند.
غیب دوست افزود: در خیلی از کشورها، پنجره به عنوان عاملی برای سودجستن از نور و گرمای خورشید در زمستان شناخته می شود و استفاده از پرده های سنگین مرسوم نیست. در ایران، به علل فرهنگی یا مذهبی، پوشاندن کامل پنجره ها با پرده های چندلایه، مانع راندمان از نور، گرمای طبیعی و تهویه ی مناسب می شود.
وی با اشاره به اینکه مساله اصلی صرفا تعدد پنجره ها نیست، اشاره کرد: مساله اصلی اجرای صحیح توسط سازنده و بهره برداری مناسب توسط کاربر است. در صورت رعایت این دو شرط، میتوان حتی با تعداد پنجره ی زیاد هم مصرف انرژی را مدیریت کرد؛ متاسفانه هر دو بخش در کشور ما با ضعف جدی مواجهند.
به طور خلاصه، رویکرد کنونی به سمت جریمه محور شدن پیش رفته است وی با تشریح ضوابط بوجود آمده در ساختمان سازی اظهار داشت: رویکرد کنونی جریمه محور است. تکنولوژی های جدید معمولاً با قیمتی بسیار بالاتر از نمونه های متعارف عرضه می شوند غیب دوست با اشاره به این که چالشی اساسی دراین خصوص وجود دارد، اشاره کرد: در ایران، فناوری های نوین معمولاً با قیمتی بسیار بالاتر از نمونه های متعارف عرضه می شوند. به عنوان مثال، اگر مصالح معمولی مانند آجر یا پنجره های ساده با قیمتی مشخص در دسترس باشند، نمونه های بهینه شده مانند بلوک های عایق یا پنجره های دوجداره، اغلب با قیمتی دو تا سه برابر و در آغاز کار ورود حتی چندین برابر عرضه می شوند.
منبع: متخصص فلز
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب