کالا برگ الکترونیکی دیوار دفاع معیشت در مقابل اسنپ بک
به گزارش متخصص فلز، وزارت اقتصاد به پیشنهاد سیدعلی مدنی زاده، طرح کوپن الکترونیکی را به عنوان سپر معیشتی و محور اصلی بسته رویارویی با اسنپ بک طراحی نموده و اجرای آنرا با سازوکار یکپارچه آغاز نموده است.
به گزارش متخصص فلز به نقل از مهر، با آغاز روند فعال سازی سازوکار ماشه و بازگشت تحریم های شورای امنیت، ایران بار دیگر در موقعیتی پیچیده قرار گرفته است. تجربه های گذشته نشان میدهد که نخستین موج اثرگذاری این تحریمها، امکان دارد به بازار ارز، زنجیره تأمین کالاهای اساسی و سطح معیشت مردم برخورد کند.
سیدعلی مدنی زاده، وزیر امور اقتصادی و دارایی، بعنوان مسئول تیم اقتصادی دولت با اتکا به رویکرد «پادشکنندگی» یعنی تبدیل تهدید به فرصت اصلاح مسئولیت هماهنگ سازی بخش عمده ای از بسته مقابله اقتصادی را برعهده گرفته است. یکی از مهم ترین اجزای این بسته، طرح کوپن الکترونیکی است؛ ابزاری که مقرر است با بهره گیری از ظرفیت فناوری و پایگاه های داده ملی، شبکه توزیع کالاهای اساسی را شفاف و پایدار نگه دارد.
چرایی انتخاب کوپن الکترونیکی در شرایط اسنپ بک
مکانیزم ماشه بعنوان سازوکار از سرگیری تحریم ها، نه فقط محدودیت های بین المللی بر واردات کالا و دسترسی ارزی را بازمی گرداند، بلکه مانند یک شوک روانی می تواند موج گرانی و احتکار را در داخل فعال کند.
مدنی زاده در نشست نمایشگاه الکامپ ۱۴۰۴ با تأکید بر آماده سازی کامل دولت برای رویارویی با این وضعیت اظهار داشت: «ما همه سناریوها را پیشبینی و تقسیم وظایف کرده ایم تا از بازارها دفاع نماییم.» از همین زاویه نگاه، کوپن الکترونیکی بعنوان اقدام حمایتی فوری در دستور کار قرار گرفته است تا جلوی افزایش فشار بر خانوارها گرفته شود.
اهداف کلیدی و چندلایه طرح
الف) حمایت معیشتی مستقیم؛ کوپن ماهانه به هر خانوار مشمول، امکان خرید کالاهای اساسی با قیمت یارانه ای را می دهد. این کالاها برمبنای فهرستی مشخص و ثابت طراحی شده اند تا تورم بخش خوراکی ها و مصرف روزانه کنترل شود.
ب) مدیریت منابع ارزی؛ با هدایت ارز ترجیحی یا نیمایی صرفا به واردات کالاهای مشمول کوپن، دولت منابع محدود ارزی را به پربازده ترین بخش مصرف هدایت می کند و از هدررفت آن جلوگیری می کند.
ج) حذف رانت و واسطه های غیرشفاف؛ رهگیری دیجیتال کالا از لحظه واردات تا فروش نهائی به مشمول، امکان فساد، قاچاق یا فروش کالا به بازار آزاد را محدود می کند. این سیستم، توزیع یارانه را از حالت غیرهدفمند خارج می کند.
د) همگام سازی با سیاست پادشکنندگی؛ مدنی زاده می گوید: «به جای تاب آوری صرف، باید چارچوب های شکننده را اصلاح نماییم.» کوپن با بهره گیری از فناوری، قسمتی از ساختار سنتی و ناکارآمد یارانه ای را جایگزین می کند.
جایگاه کوپن در بسته رویارویی با ساز و کار ماشه
در بسته مقابله، بانک مرکزی وظیفه سیاست ارزی و کنترل تورم را دارد، سازمان برنامه و بودجه بر مدیریت هزینه ها و کسری تمرکز می کند، و وزارت صنعت، معدن و تجارت به نگهداشت زنجیره تأمین می پردازد. وزارت اقتصاد اما هم به اصلاح نظام مالیاتی و تأمین مالی مشغولست و هم ابزار حمایتی نوین مانند کوپن را در اختیار دارد.
در این چارچوب، کوپن با اقدامات مکمل وزارت اقتصاد مانند هوشمندسازی گمرکات، کاهش زمان ترخیص به سه روز، و اصلاح آئین نامه های ثبت سفارش هم افزایی عملی بوجود می آورد تا کالاهای مشمول سریع تر و ارزان تر به دست مردم برسد.
سازوکار اجرایی؛ مسیر دقیق از نام نویسی تا مصرف
۱. شناسایی مشمولان؛ پایگاه رفاه ایرانیان، داده های سازمان ثبت احوال، و اطلاعات تراکنش های بانکی، برای تعیین دهک های درآمدی و شناسایی واجدان شرایط استفاده می شود. تمرکز بر دهک های پایین و متوسط، هدف گیری دقیق مزایای طرح را تضمین می نماید.
۲. تخصیص اعتبار ماهانه؛ هر مشمول، اعتبار کالابرگی دیجیتال دریافت می کند که در کارت بانکی یا اپلیکیشن اختصاصی قابل مشاهده می باشد. این اعتبار فقط در شبکه فروش طرف قرارداد قابل استفاده خواهد بود.
۳. شبکه فروش هوشمند؛ فروشگاه های منتخب، به سامانه کوپن متصل می شوند و تمامی تراکنش ها بصورت برخط ثبت می شود. سیستم، قیمت، موجودی و کیفیت کالا را کنترل می کند.
۴. پایش و بازنگری؛ مرکز پایش اقتصادی وزارت اقتصاد، روند مصرف، تورم کالای مشمول و میزان رضایت را رصد کرده و در صورت نیاز، کالاهای لیست یا سقف اعتبار را تغییر می دهد.
هم زمانی با اصلاحات گمرکی و ارزی
مدنی زاده وعده داده است که دستورالعمل های تسهیل ترخیص سه روزه کالا اجرا خواهد شد. کاهش بروکراسی و دیجیتالی سازی فرآیندهای گمرکی، مستقیماً به کاهش هزینه واردات کالاهای کالابرگی کمک می نماید. بانک مرکزی هم با سیاست تخصیص ارز هدفمند، ستون دوم موفقیت این طرح را بنا می گذارد.
پیامدها در سناریوی تشدید تحریم
کاهش فشار تورمی؛ تثبیت قیمت کالاهای مشمول، مانع از سرایت موج گرانی به بخش خوراکی ها می شود.
بازسازی اعتماد عمومی؛ اعطای کوپن بعنوان اقدامی ملموس، پیام جدیت دولت را در پشتیبانی از مردم منتقل می کند.
تثبیت بازار ارز؛ اولویت تخصیص ارز به کالاهای کالابرگی، از جهش تقاضای غیرضروری جلوگیری می کند.
چالش های مالی؛ به رغم مزایا، در صورت طولانی شدن بحران، تأمین منابع طرح می تواند فشار بودجه ای ایجاد نماید که نیازمند راهکارهای مکمل مانند اوراق یا تهاتر است.
پیشینه تاریخی طرح کالابرگ
از دوران جنگ تحمیلی و کالابرگ های کاغذی، تا طرح های دیجیتال آزمایشی در سالیان ۱۳۹۷ و ۱۴۰۰، کوپن بعنوان یکی از اشکال یارانه کالا، فراز و فرودهای زیادی داشته است. ضعف شبکه توزیع، محدودیت بودجه، و نبود سیستم رهگیری یکپارچه، مانع از اجرای کامل آن شده بود.
اکنون با وجود تهدید سازوکار ماشه و ارتقاء زیرساخت های دیجیتال، وزارت اقتصاد امیدوار است این دفعه نسخه الکترونیکی کوپن، نه فقط اجرا شود بلکه با نظارت هوشمند، به ابزاری پایدار و کارآمد تبدیل گردد.
کالابرگ الکترونیکی در بسته مقابله اسنپ بک، فراتر از یک یارانه کالایی، نشانه تغییر رویکرد دولت به حمایت هدفمند و برپایه فناوری است. اگر اجرای دقیق، هماهنگی نهادی و تأمین مستمر منابع مالی محقق شود، این ابزار می تواند ضمن کاهش صدمه پذیری معیشت در مقابل فشار خارجی، آغازگر اصلاحات طولانی مدت در نظام یارانه کشور باشد.
از همین زاویه نگاه، کالابرگ الکترونیکی به عنوان اقدام حمایتی فوری در دستور کار قرار گرفته است تا جلوی افزایش فشار بر خانوارها گرفته شود. در این چارچوب، کالابرگ با اقدامات مکمل وزارت اقتصاد مانند هوشمندسازی گمرکات، کاهش زمان ترخیص به سه روز، و اصلاح آیین نامه های ثبت سفارش هم افزایی عملی بوجود می آورد تا کالاهای مشمول سریع تر و ارزان تر به دست مردم برسد. تخصیص اعتبار ماهانه؛ هر مشمول، اعتبار کالابرگی دیجیتال دریافت می کند که در کارت بانکی یا اپلیکیشن اختصاصی قابل مشاهده می باشد.
منبع: متخصص فلز
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب